भारत के 75 रामसर स्थल - All Ramsar Sites |
||
क्र.सं. |
रामसर स्थल |
संबंधित राज्य |
वर्ष 1981 में 2 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
01. |
चिल्का झील |
उड़ीसा |
02. |
केवलादेव घना पक्षी अभ्यारण |
राजस्थान |
वर्ष 1990 में 4 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
03. |
लोकतक झील |
मणिपुर |
04. |
वूलर झील |
जम्मू कश्मीर |
05. |
हरीके बराज |
पंजाब |
06. |
सांभर झील |
राजस्थान |
वर्ष 2002 में 13 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
07. |
कंजली झील |
पंजाब |
08. |
रोपड़ आर्द्रभूमि |
पंजाब |
09. |
दीपोर बील |
असम |
10. |
त्सो मोरीरी झील |
लद्दाख |
11. |
कोलेरु झील |
आंध्र प्रदेश |
12. |
पोंग बांध झील |
हिमाचल प्रदेश |
13. |
अष्टमुदी झील |
केरला |
14. |
वेम्बनाड-कोल आर्द्रभूमि क्षेत्र |
केरल |
15. |
सस्थमकोट्टा झील |
केरल |
16. |
भोज झील वेटलैंड |
मध्य प्रदेश |
17. |
भीतर्कणिका |
उड़ीसा |
18. |
प्वाइंट कैलिमेरे वन्यजीव और पक्षी अभयारण्य |
तमिल नाडु |
19. |
पूर्वी कोलकाता वेटलैंड |
पश्चिम बंगाल |
वर्ष 2005 में 6 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
20. |
रेणुका आर्द्रभूमि |
हिमाचल प्रदेश |
21. |
चंदेरटल आर्द्रभूमि |
हिमाचल प्रदेश |
22. |
सुरिंसर और मानसर झील |
जम्मू कश्मीर |
23. |
होकेरा वेटलैंड |
जम्मू कश्मीर |
24. |
रुद्रसागर झील |
त्रिपुरा |
25. |
ऊपरी गंगा वेटलैंड |
उत्तर प्रदेश |
वर्ष 2019 में 11 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
27. |
सुंदरबन डेल्टा |
पश्चिम बंगाल |
28. |
नंदुर मध्यमेश्वर |
महाराष्ट्र |
29. |
केशोपुर मिआनी कम्युनिटी रिजर्व |
पंजाब |
30. |
नांगल वन्य जीव अभ्यारण |
पंजाब |
31. |
ब्यास संरक्षण रिजर्व |
पंजाब |
32. |
नवाबगंज पक्षी अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
33. |
सांडी पक्षी अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
34. |
समसपुर पक्षी अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
35. |
समन पक्षी अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
36. |
पार्वती अरगा पक्षी अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
37. |
सरसई नावर झील |
उत्तर प्रदेश |
वर्ष 2020 में 5 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
38. |
आसन कंजर्वेशन रिजर्व |
उत्तराखंड |
39. |
कबरताल वेटलैंड |
बिहार |
40. |
लोनार झील |
महाराष्ट्र |
41. |
सूर सरोवर (कीठम) झील |
उत्तर प्रदेश |
42. |
त्सो कर आर्द्रभूमि क्षेत्र |
लद्दाख |
वर्ष 2021 में 5 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
43. |
वाधवाना वेटलैंड्स |
गुजरात |
44. |
थोल झील अभ्यारण्य |
गुजरात |
45. |
सुल्तानपुर राष्ट्रीय उद्यान |
हरियाणा |
46. |
भिंड़ावास वन्यजीव अभ्यारण्य |
हरियाणा |
47. |
हैदरपुर वेटलैंड |
उत्तर प्रदेश |
वर्ष 2022 में 28 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा गया |
||
48. |
खिजादिया पक्षी अभयारण्य |
गुजरात |
49. |
बखीरा वन्य जीव अभ्यारण |
उत्तर प्रदेश |
50. |
करीकिली पक्षी अभयारण्य |
तमिल नाडु |
51. |
पिचवरम मैंग्रोव |
तमिल नाडु |
52. |
पल्लिकरनई मार्श रिजर्व फॉरेस्ट |
तमिल नाडु |
53. |
पाला आर्द्रभूमि |
मिजोरम |
54. |
साख्य सागर |
मध्य प्रदेश |
55. |
सतकोसिया रामसर |
उड़ीसा |
56. |
रंगनाथिट्टू पक्षी अभयारण्य |
कर्नाटक |
57. |
नंदा झील |
गोवा |
58. |
सिरपुर आर्द्रभूमि |
मध्य प्रदेश |
59. |
कोंथनकुलम पक्षी अभयारण्य |
तमिलनाडु |
60. |
मन्नार की खाड़ी |
तमिलनाडु |
61. |
वेम्बन्नूर वेटलैंड |
तमिलनाडु |
62. |
वेलोड पक्षी अभयारण्य |
तमिलनाडु |
63. |
वेदान्थंगल पक्षी अभयारण्य |
तमिलनाडु |
64. |
उदयमर्थनपुरम पक्षी अभयारण्य |
तमिलनाडु |
65. |
टंपारा झील |
उड़ीसा |
66. |
हीराकुंड रिजर्व |
उड़ीसा |
67. |
अनसुपा झील |
उड़ीसा |
68. |
यशवंत सागर |
मध्य प्रदेश |
69. |
चित्रांगुडी पक्षी अभ्यारण्य |
तमिलनाडु |
70. |
सुचिन्द्रम थेरूर वेटलैंड |
तमिलनाडु |
71. |
वडुवुर पक्षी अभ्यारण्य |
तमिलनाडु |
72. |
कांजीरंकुलम पक्षी अभ्यारण्य |
तमिलनाडु |
73. |
ठाणे क्रीक |
महाराष्ट्र |
74. |
हाइगम वेटलैंड संरक्षण रिजर्व |
जम्मू कश्मीर |
75. |
शालबुग वेटलैंड संरक्षण रिजर्व |
जम्मू कश्मीर |
वर्ष 2023 में अभी तक 0 स्थल को रामसर साइट में जोड़ा
गया |
||
01. |
-- |
-- |
भारत में रामसर स्थलों की सूची | List of Ramsar sites in India
रामसर स्थल क्या होता है?
पृथ्वी पर पाये जाने वाले ऐसे क्षेत्र जहा पर सालो भर पानी जमा रहता है और वह पर अधिक मात्र में पशु पक्षी वाश करते हें और इन क्षेत्रों पर सरकार अधिक ध्यान देने के लिए रामसर स्थल में लिस्ट करती हें इन क्षेत्रों को रामसर स्थल कहा जाता हे, वर्तमान समय में भारत में 75 रामसर स्थल हैं
रामसर संधि क्या है?
2 फरवरी 1971 को ईरान के कैस्पियन सागर के तट पर स्थित रामसर नाम के शहर में आद्र भूमि के संरक्षण को लेकर एक संधि हुई थी, जिसे रामसर संधि कहते हैं, यह संधि वर्ष 1975 से लागू हुई थी
रामसर स्थल से संबंधित महत्वपूर्ण तथ्य :
• भारत में रामसर संधि पहली बार 1 फरवरी 1982 को हस्ताक्षर किए थे
• वर्तमान समय में भारत में कुल 75 रामसर स्थल हैं
• वर्ष 1981 में भारत की पहली रामसर स्थल उड़ीसा के चिल्का झील या राजस्थान के केवलादेव पक्षी अभ्यारण को घोषित किया है
• वर्तमान समय में पूरे विश्व में 2500 से ज्यादा रामसर स्थल है
• हर साल विश्व आर्द्रभूमि दिवस प्रत्येक वर्ष 2 फरवरी को मनाया जाता है
• दुनिया की पहली रामसर साइट ऑस्ट्रेलिया में स्थित कोबोर्ग प्रायद्वीप थी
• भारत में सबसे ज्यादा रामसर स्थल तमिलनाडु (कुल 14) राज्य में है
• वर्ष 2022 के दौरान कुल 28 रामसर स्थल घोषित किया गया है
• भारत का सबसे बड़ा वेटलैंड क्षेत्र सुंदरबन वेटलैंड हे जो WB में स्थित है
No comments:
Post a Comment